In 2023 won Sophie Mantel een stimuleringsprijs voor haar project Trektocht. Haar idee was om een theatrale ervaring te creëren, waarin ontmoetingen zouden plaatsvinden tussen en met verschillende geloofsgemeenschappen. Nu, in 2024, is het project tot wasdom gekomen en mochten wij het in persoon gaan ervaren.
Op donderdag 4 juli verzamelden wij ons om 19:00 op het Doctor Wibautplein in Schiedam. Er was een aardige groep mensen op het evenement afgekomen: allemaal gekleed in gemakkelijke kleding en wandelschoenen, klaar voor een stevige wandeling. Een trektocht! Na wat huishoudelijke mededelingen ging de voorstelling van start: de spelers stonden op een houten helling, die midden op het plein geplaatst was. De houten helling was een soort mozaïek, gemaakt van allerlei kleine stukjes hout. Gedurende de eerste scene bleek dat de het een ‘drempelverlager’ was en dat het mozaïek was samengesteld uit hout dat afkomstig was uit de levensbeschouwelijke schatkamers die wij zouden bezoeken tijdens de trektocht. De drempelverlager was een wonderschoon object en ook nog eens zelf en gezamenlijk gemaakt door de spelers. Na afloop van de scene bleek het ding uit meerdere losse delen te bestaan, als het ware een puzzel. De puzzelstukken werden door de spelers als een soort koffer mee gedragen, soms gezeuld, langs de levensbeschouwelijke schatkamers. Wat men noemt: culturele bagage.
Wat volgde was een wandeling langs een moskee, een alevitisch centrum en een kerk die gesloten bleek, maar waar in de open buitenlucht ook nog allerlei levensbeschouwelijke schatten werden gedeeld met het aanwezige publiek. In elke schatkamer werd gespeeld: de spelers speelden samen en alleen, afwisselend tussen persoonlijke herinneringen en een gedeeld script. Soms moest er even gesouffleerd worden door de regisseur en dat gaf de voorstelling een frisse toon. De spelers waren namelijk niet louter acteurs, maar ook persoonlijk betrokken bij de geloofsgemeenschappen die onze kleine karavaan bezocht. Het verhaal ging over henzelf, kwam uit henzelf, maar ging tegelijkertijd over iedereen. Levensbeschouwelijke vraagstukken bleken voor iedereen herkenbaar. Op zachte wijze werd het publiek zelf deelgenoot gemaakt van het spel: tijdens de wandeling van de moskee naar het alevitisch centrum werden wij uitgenodigd om naast een ander te gaan lopen en hen te vragen ‘wat betekent gemeenschap voor jou?’. Zo werd het publiek vanzelf acteur en speelde het spel zichzelf. Het was buitengewoon indrukwekkend om mee te maken hoe diepe en zwaarwegende onderwerpen als geloof, religie en gemeenschap in deze setting vloeibaar konden worden. Trekocht speelt met de kaders van theater. Het is binnen en buiten, speelt en bespeeld, bespreekt een innerlijke belevingswereld en verbindt die aan de buitenwereld. Meeslepend is een understatement.
De laatste scene werd gespeeld in de Korenbeurs. Daar kwamen de spelers samen met nog meer spelers met andere levensbeschouwingen. Er was een brede vertegenwoordiging: Islam, Christendom, Alevitisme, Taoisme, Bahai, Wicca, de Liefde en nog meer. Iedere speler zocht een plaats tussen de boekenkasten van de bibliotheek en las daar voor uit hun eigen heilige boek. De toeschouwers liepen door de bibliotheek, langs de spelers, om te luisteren naar al die verschillende levensbeschouwelijke stemmen. Zoals het klinkt wanneer deze mensen het voor zichzelf beleven, zo klonk het nu voor even ook voor ons. Zij deelden een ankerpunt uit hun persoonlijk leven met het publiek en maakten ons deelgenoot met hun eigen stem. Het was een heel indrukwekkende en intieme ervaring.
Trektocht is indrukwekkend en meeslepend, maar ook ontroerend en intiem. Het is veel meer dan een theatrale ervaring tijdens de voorstelling. Trektocht kruipt onder je huid. Veel culturele projecten proberen verbinding te brengen tussen mensen, vaak door te verbeelden wat verbinding zou kunnen zijn. Het bijzondere aan Trektocht is dat de verbinding hier niet alleen wordt getoond, maar bovenal invoelbaar wordt gemaakt. Trektocht is doortrokken van aandachtige, respectvolle verbinding tussen echte mensen in volle aanwezigheid. Dat is een verrijking voor het culturele veld en voor eenieder die er deelgenoot van mag zijn.
Meer lezen over het initiatief Heem en Trektocht? Kijk op de website www.heemen.nl en volg Heem op Instagram.
Waterweg Cultuurprijs 